Стихи про осень на чувашском языке короткие

Каçхине тухрăм урама
Тӳпере çалтăрсем нумай
Аса илетĕп эп сана
Юратса, юратса.
Малтанхи юрату пĕтместь
Тахçанах мана каланă эс
Тахçанах мана шантарнă эс
Юратса, юратса.

Хушса юрламалли:
Сана курас килет манăн
Ах хăçан-ши чун лăпланать
Чун лăпланать, ах хăçан-ши
Сана курас килет манăн
Ла-ла-ла-ла.

Сана курас килет манăн
Ах хăçан-ши чун лăпланать
Чун лăпланать, ах хăçан-ши
Сана курас килет манăн
Ла-ла-ла-ла.

Урама каллех тухатăп эп
Сан çинчен шухăшлатăп эп
Нихăçан сана манмастăп эп
Юратса, юратса.
Яланах эп кĕтеп сана
Аса ил-ха эс мана
Малтанхи пек мана кала
Юратса, юратса

Сана курас килет манăн
Ах хăçан-ши чун лăпланать
Чун лăпланать, ах хăçан-ши
Сана курас килет манăн
Ла-ла-ла-ла.

Маша, Федорова Л. Тӑван чĕлхем

Шӑнкар-шӑнкар шыв юххи, –

Чӗвӗлти чӑваш чӗлхи.

Чунӑмра – тӑван хӗлхем,

Сӑмахра пурах илем.

Кӑмӑллан пуплет анне,

Калаçать япшар атте.

Тӗп чӑваш – ман асатте,

Чӑвашсем – аппа, тете.

Чӗлхеме саватӑп эп.

Ҫепӗҫ вал, янравлӑ, шеп.

Сывӑ пул тӑван чӗлхем,

Чунӑма ҫӗкле, хӗлхем!

Çеçпĕл Мишши | Сăвă | 1920

Тĕнчене тасатрĕ ирĕк вут-кăварĕ,
Çут тĕнче çӳралчĕ, иртрĕ авалхи.
Тĕттĕмĕ тĕп пулчĕ, мăшкăл иртсе кайрĕ –
Тин ирĕке тухрăн, тĕп чăваш чĕлхи!

Миçе ĕмĕр витĕр асаппа тухмарăн,
Миçĕ çичĕ ютăн мăшкăлĕ пулса…
Çапах паттăр юлтăн, вăйна çухатмарăн,
Халь те пулиен çивĕч, кăвартан таса.

Йывăр асапран та, тимĕр сăнчăртан та
Эсĕ парăнмасăр хăтăлтăн пулсан, –
Пулас пурнăçра та çивĕчпе хăватлăх
Ют чĕлхесенчен кая пулме сан.

Кăмăллă çĕршывăн кăмăллă чĕлхиçĕм!
Иртнĕ хурлăхушăн çитĕ ырлăху:
Хĕрлĕ хĕрнĕ хурçă, çунтаракан çиçĕм,
Вĕри вутлă çулăм эсĕ пулăн ху.

Аслă Атăл урлă, __Атăл__ шывĕ майĕ,
Вăрман витĕр кайĕ мухтавлă яту;
Кĕсле кĕвви саслă янраттарса кайĕ,
Уйăхăн-хĕвелĕн çунĕ хăвату.

Атăл хумĕсенĕн шавланисене те,
Хăвна та ӳстернĕ ват Шупашкара,
Ирĕклĕ çĕршывăн ырă ирĕкне те
Юра хывса мухтăн асăнса вара.

Сана шанаканĕ, çакна çыраканĕ
Çĕр айĕнче выртĕ тăлăххăн ун чух,
Хăй çийĕнчи çĕрĕ ăна пусса анĕ,
Сан чапна курмасшкăн тăма пулас çук.

Ун çинче чăвашăн чĕлхи чапĕ пулĕ,
Тăпри çинче янрĕ ирĕклĕх юрри, –
Вара вильнĕскере канлĕ-канлĕ выртĕ,
Канлĕ, çăмăл пулĕ çийĕнчи тăпри.

Çеçпĕл Мишши | Сăвă | 1920

Хура-шур анчах курмашкăн
Кам çуралса ӳснĕ?
Çут тĕнчере йăвăр хурлăх
Кам ытларах тӳснĕ?

Çут тĕнчере кам телейĕ
Çĕре ӳксе юлнă?
Авалтанпа кам кун-çулĕ
Тарçăри пек пулнă?

Чăваш арăмне асапшăн
Ашшĕ-амăш çуратнă,
Ачаранпах хурлăх чулĕ
Мăйĕ çине çакнă.

Хурт-кăпшанкă та çу кунĕ
Савăнса вĕçетчĕ,
Çутçанталăкшăн, хĕвелшĕн
Вăл та хĕпĕртетчĕ.

Сан чĕрӳ анчах хĕн витĕр
Савăнăç пĕлместчĕ,
Вучах умĕнче вăрахăн
Ĕмĕрӳ иртетчĕ.

Турчăка-мĕлкерен урăх
Нимĕн те курман эс
Çут тĕнче курма тухасшăн
Тăрăшман айван ăс.

Çапла ерипенех санăн
Вăюсем пĕтетчĕç.
Масар çине, чун тухсассăн,
Ка[я]йса чикетчĕç.

Сан çинче вара хурлăхлă
Çил анчах вĕретчĕ,
Усăсăр иртнĕ кун-çулшăн
Шăхăрса йĕретчĕ.

Иртнĕ çулсенче çаплаччĕ
Хĕрарăм кун-çулĕ.
Малашне тек ан тăкăнтăр
Мĕскĕн чун куççулĕ.

Чăваш арăмĕ, саншăн та
Хурлăх хыçа юлтăр,
Пулас пурнăçу мăшкăлсăр,
Савăнăçлă пултăр.

Хĕрарăмсем, эсĕр те халь
Этем шутне кĕрĕр,
Вучах умĕнчех ан ирттĕр
Текех сирĕн ĕмĕр.

Ĕмĕр чура пулма çитĕ,
Чура пулма намăс.
Ирĕклĕ кун-çул тупмашкăн
Тăрăр пурте харăс.

Ачăрсене вĕрентме те
Эсĕр ан ӳркенĕр:
Чăваш çĕрне юратмашкăн
Вĕсене вĕрентĕр.

Ачăрсем чăваш чĕлхишĕн
Тăма хатĕр пулччăр,
Ют халăхсем ĕлĕкхин пек
Чăвашран ан кулччăр.

Çитĕ! Шăпăр шăтăкĕнчен
Çут тĕнчене тухăр!
Этем чунне выльăх чунĕ
Вырăнне ан хурăр.

Стихи о зиме на чувашском языке

Хӗл ларни. А. Алка.

Ӗнер кӑна сӑртсем хураччӗ,

кичемччӗ кантӑкран пӑхма,

сив ҫил пирки асап куратчӗҫ

умри йӑмра та хурама.

Шӑнтса лартнипеле тумхахлӑ,

ҫуркамлӑ юлнӑ урампа,

лаши танкканӑ май, юлхавлӑн

Паян. Паян сӑртсем шап-шурӑ,

урам тип-тикӗс курӑнать;

ҫак малтанхи кӑп-кӑпӑш юрӑн

тӗсне пӑхса чун савӑнать.

Тӳлек ҫанталӑк. Ҫил лӑпланнӑ.

Лапкам-лапкам шур юр ҫӑвать.

Ял ҫӑмӑл ыйхинчен вӑраннӑ.

Ҫуна пӗрремӗш йӗр тӑвать.

Шав шавласа тӑрать шкул умӗ,

ача-пӑча вӗҫет сӑртран.

Ҫапла, ҫӗршывӑн ҫӗнӗ тумӗ,

Пире эс хавхалантаран.

Ҫӗнӗ ҫул сӑвви. Уйап Мишши

Ак татах иртрӗ тепӗр ҫулталӑк,

Килчӗ ҫитрӗ каллех Ҫӗнӗ ҫул.

Юлтӑн эс ырӑпа асӑнмалӑх,

Манӑҫми кивӗ ҫул, сывӑ пул!

Ҫӗнӗ ҫул! Ҫӗнӗ савӑнӑҫ пирӗн!

Малаллах ӑнтӑлать чун-чӗре.

Ялтӑрса килекен янкӑс ирӗн

Илӗртет ҫут хӗвелӗ пире.

Курантсем ак вуниккӗ ҫапаҫҫӗ.

Кӑмӑлсем ӗнтӗ ҫитнӗ тулса.

Чӗресем харӑс-харӑс тапаҫҫӗ Мускавпа,

Ҫӗршывпа пӗр пулса.

Ҫӗнӗ ҫул ячӗпе! Килёр, килӗр

Пӗр йыша! Мӗн пурри — умӑрта.

Кам йышра ҫуккине те асилӗр,

Пурте пулччӑр-и асӑмӑрта.

Вӗҫсӗр аслӑ Совет ҫӗрӗ-шывӗ,

Ҫывӑхра-и, инҫе-и туссем —

Пурте пулччӑр телейлӗ те сывӑ,

Лайӑх пурӑнччӑр пурте вӗсем.

Ҫӗнӗ ҫул ҫӗнӗ шанчӑк ҫураттӑр,

Емӗт ҫунтӑр ҫынсен чӗринче.

Ҫынсене вӑрҫӑ тек ан хускаттӑр,

Пултӑр савӑнӑҫ, мир ҫӗр ҫинче.

Пирӗн харсӑр, хӑюллӑ ҫынсенӗн

Тем тума та хӑват ҫитмелле.

Ҫул хыватпӑр эпир ҫут тӗнченӗн

Инҫетне — ҫӑлтӑрсем патнелле!

Кӑрлач. А. Тимбай

Ҫӗнӗ уйӑх — йӗс ҫурла

каҫнӑ чух вӑрман урлах

ҫитрӗ вӗҫтерсе Кӑрлач,

мӑйне ҫыхнӑ вӑл хӑмач.

«Эпӗ, — тет хӑй, — пионер».

Чи малти вӑл — ӗненер.

Кӑҫатти ун вӗр ҫӗнни,

мамӑк ҫӗлӗк пуҫӗнче.

Алсишши те юр пек шурӑ,

мӗнле йӑрӑскер вӑл, курӑр.

Ҫырмара халь ярӑнать,

Ҫил пек аннӑ чух сӑртран

чӗпӗтет хӑй ӑнсӑртран

сӑмсаран та систермесӗр,

хӑлхаран та ӳркенмесӗр.

Ҫунашка та вӑл туртать,

йӗлтӗрпе те ӑмӑртать.

Ҫӗн ҫулта кашни ача

юратать ҫав Кӑрлача.

кайнӑ чух чукмарӗпе

Тӳпене шӑнтса хытарчӗ,

пин-пин ҫӑлтӑр ҫыпӑҫтарчӗ.

Юр та шӑнчӗ, кӑвакарчӗ.

Кайрӗ вӑл кула-кула,

Нарӑс тухнӑ тет ҫула.

Атьар ёлкана. А. Кӑлкан

кахалланса ан лар-ха,

паян Ҫӗнӗ ҫул вӗт-ха.

Шура мулкач, эсӗ те

сивӗ тесе ан тӑр тек.

Атьӑр манпа ёлкӑна

пирен шкула хӑнана.

Юрлӑпӑр та ташлапӑр,

теттесем те илӗпӗр,

канфетсем те ҫийӗпӗр.

Хӗлле. Г. Орлов

Ытла, ытла та йӑлӑхтарчӗ

Ҫапах сисмен ҫӗртен хӗл ларчӗ,

йӑлтах ҫӗнетрӗ ҫӗр тумне.

пасран вӑл ҫакрӗ шӳлкеме,

тач хупӑ чӳрече куҫне те

ир-каҫ пуҫларӗ тӗрлеме.

Сип-симӗс уй-хире пӗркерӗ

таса та кӑпӑшка юрпа —

калча валли ҫӗлерӗ кӗрӗк,

тул туртрӗ шурӑ пуставпа.

Кунта та ӑшӑ пултӑр тенӗн,

вӑл кантӑк лартрӗ ҫырмана,

касса хӑварчӗ пӗчӗк тӗнӗ

тӗл-тӗллӗн пулӑшӑн кӑна…

Уйӑпсем. Ю. Петров-Вирьял.

сирӗн тутлӑ апатӑр.

Хӗл иртсен, ҫур ҫитсен

Ёлка вӑййи. Н. Ишентей

Пакша ҫури пӑлтӑртӑк!

Турат ҫинчен кӑлтӑртӑк!

Вӗҫнӗ пекех сикекен.

— Пакша ҫури, тух кунта!

Мулкач ҫури мӑкӑлтӑк!

— Мулкач ҫури, тух кунта!

Кашкӑр ҫури капӑртак!

Тӑват ури тапӑртак!

Хӗл каҫипе чупакан.

— Кашкӑр ҫури, тух кунта!

Хӗлле. Василий Давыдов-Анатри

Лапка-лапка юр ҫӑвать,

Хура ҫӗре шуратать.

Хура ҫӗре шуратать,

Мамӑк сарнӑн туйӑнать.

Вӑштӑр-вӑштӑр ҫил вӗрет,

Хӗл ҫитнине пӗлтерет.

Хӗл кунӗпе савӑнать.

Ҫӗнӗ юр. Р. Сарпи

Хӗл Мучийӗ килсе ҫитрӗ

Инҫетрен, Пӑр ҫӗрӗнчен.

Таврана юрпа вӑл витрӗ

Таврана кӗр сисиччен.

Шурӑ ҫӗлӗк тӑхӑнтарнӑн

Таврари пур йывӑҫсем.

Ҫӑм алсишӗ парнеленӗ

Хӗл Мучи туратсене.

Кӗмӗлпе йӑлт чӗнтӗрленӗ

Ытарайми хӗл. Петӗр Ҫӑлкуҫ

Интегрированное занятие по чувашскому языку «Золотая осень» в подготовительной к школе группе

Надежда Майорова
Интегрированное занятие по чувашскому языку «Золотая осень» в подготовительной к школе группе

• Закрепить умение детей правильно произносить чувашские слова: ылтн, кркунне, сар, хрл, хмр;и сочетания слов: умр вать, улсем ке, хвел пхать, кайксем кнтра ве, кунсем кске

• Совершенствование умений и навыков восприятия на слух и произношения слов с усвоенными звуками чувашского языка и их сочетаниями.

• Закреплять представления детей о сезонных изменениях в природе.

• Обогащение активного словарного запаса детей

• Закреплять умение рисовать разнообразные деревья,используя разные цвета красок для стволов и различные приемы работы кистью: всем ворсом и концом, прикладыванием ворса жесткой кисти плотно к бумаге (листочки).

Материал: сухие листья клена, березы, рябины, липы.

Оборудование: проектор, магнитофон, использование ИКТ, запись музыкального произведения П. И. Чайковского цикл «Времена года» (сентябрь, октябрь, ноябрь).

• Беседа об осени;

•Чтение художественных произведений: «Листопадничек» И. Соколов-Микитов, «Лес осенью» А. Твардовский, стихи об осени А. С. Пушкина, А. Плещеева, А. И. Бунина;

• Разучивание стихов и поговорок об осени;

• Пение песен об осени и слушание музыки;

• Рассматривание иллюстраций и фотографий с изображением осенней природы;

• Рисование на занятиях по ИЗО деятельности и самостоятельной художественной деятельности различных деревьев;

• Работа с пластилином и нанесение на основу (пластилинография);

• Наблюдение за деревьями на прогулке;

Ход занятия:

Ведущий: Здравствуйте, ребята! Сывлх сунатп, ачасем!

Дети: Сывлх сунатпр, Надежда Михайловна!

Воспитатель: Дети, скажите, с каким настроением вы сегодня пришли в детский сад?

Дети: С весёлым, хорошим.

Воспитатель: Я очень рада. У нас сегодня необычное занятие. К нам на занятие пришли гости. Давайте, поприветствуем и наших гостей, подарим им свои улыбки.

Дети: Ыр кун пултр! Сывлх сунатпр, хнасем.

— Здравствуйте! Доброе утро!

Воспитатель: И пусть хорошее настроение не покидает нас целый день!

Ребята, вы любите загадки? Тогда послушайте.

И перекрасила все листья.

Воспитатель: Про какое время года эта загадка?

Дети: Золотая осень. (слайд 2, картина осени)

Воспитатель: Ылтн кркунне

(хоровые, индивидуальные, групповые ответы).

Сар тутр вл ыхтарч,

Воспитатель: В какие цвета Осень перекрасила листья?

Дети: желтые, красные, оранжевые.

Воспитатель: Ребята, давайте поиграем.

Игра «Какого цвета лист?»

Воспитатель показывает листок, дети определяют цвет и называют по- чувашски:

Дети: сар ул, хрл ул, симес ул

Воспитатель: Осень и, правда – очень красивое и волшебное время года. Давайте вспомним признаки осени.

• Осенью солнышко светит меньше и совсем не греет. Холодает.

• День становится короче, а ночь длиннее.

• Часто идут дожди. На дорогах лужи.

• Дует сильный. Холодный ветер.

• Листья желтеют, краснеют и опадают. Начинается листопад.

• С полей и огородов убирают урожай.

• Животные и птицы готовятся к зиме. Перелетные птицы улетают в теплые края.

Воспитатель: А сейчас мы проверим, правильно ли вы запомнили признаки осени: умр вать, улсем ке, хвел пхать, кайксем кнтра ве, кунсем кске

Физкультминутка (слайд 6)

Ведущий: Ребята, осень не только прекрасная пора, но и щедрая она.

Здравствуй осень,

здравствуй осень

Хорошо, что ты пришла,

У тебя мы осень спросим

Что в подарок принесла?

(Слайд 7 – изображение Осени с осенним урожаем)

— Сейчас будем угадывать, что же осеньпринесла нам в подарок:

(чтение загадок, и показ муляжей овощей).

А все равно мёрзнет. (Капуста) Купста.

Закопали в землю в мае

И сто дней не вынимали,

А копать под осень стали

Не одну нашли, а десять. (Картошка) рулми.

Корешок оранжевый под землей сидит,

Кладезь витаминов он в себе хранит,

Помогает деткам здоровее стать,

Что это за овощ, можете сказать? Морковь. Кишр.

Ох, наплачемся мы с ним,

Коль почистить захотим.

Но зато от ста недуг

Нас излечит горький…Лук. Сухан.

Крепкие, соленые. (Огурцы) Ку хяр.

Очень важный он сеньор –

Ярко-красный … помидор. Ку помидор.

Воспитатель: Молодцы. Маттур ачасем. (Показывает муляжи овощей)

Воспитатель: Мнле сухан?

Воспитатель: (показывает морковь) Ку сухан-и?

(Индивидуальные, хоровые ответы)

Воспитатель: Осень чудная пора. Она вдохновляет художников писать картины, (слайд 8 – изображение картины «Золотая осень» И. Левитан)

Воспитатель: Вот,что расскажет Матвей об этой картине:

Тарават та пуян хр

Любуясь красотой осени поэты сочиняют стихи, а музыканты сочиняют музыку. Давайте одно из таких произведений мы послушаем. Музыкальное произведение «Времена года – осень» Вивальди.

(Воспитатель включает для прослушивания отрывок произведения)

— Эта музыка может вдохновить художника нарисовать картину?

-А давайте, мы сейчас с вами, превратимся в маленьких художников, нарисуем рисунки, и это будет нашим подарком для осени. (слайд 9)

Воспитатель предлагает детям нарисовать золотую осень.

(включается записи «Времена года – осень» П. И Чайковского)

Воспитатель по ходу занятия закрепляет, как правильно держать кисть, как пользоваться салфеткой и водой, что лишнюю краску мы снимаем о край баночки. Напоминает детям, как нужно сидеть за столом. По мере того, как дети будут заканчивать свои работы, они вместе с воспитателем размещают свои рисунки на видном месте.

(Воспитатель вместе с детьми проводит анализ детских работ)

— Посмотрите ребята на свои работы, какие красивые у вас получились деревья в нарядных платьях.

Как, вы думаете, понравится наш чудесный подарок осени?

Воспитатель: Сыв пулр, ачасем!

Дети: : Сыв пулр, Надежда Михайловна!

Интегрированное занятие по окружающему миру в подготовительной к школе группе на тему «Осень» Целевые ориентиры: Обобщить и систематизировать знания детей о сезонном явлении. Образовательные задачи: Закрепить знания детей о характерных.

Интегрированное занятие по рисованию на тему «Золотая осень» (вторая младшая группа) Педагогическая цель: продолжать знакомство с нетрадиционным методом рисования (рисование ватными палочками) Задачи: Развивающие: развивать.

Интегрированное занятие в подготовительной к школе группе «Путешествие по волшебной тропинке к школе» (6–7 лет) Цель: Сформировать позитивное отношение к школе. Задачи: Обобщить, закрепить и систематизировать знания детей полученные.

Конспект интегрированного занятия в подготовительной группе по чувашскому языку на тему: «Лавккара». — «В магазине». Задачи. 1. Образовательная. Ввести новые лексические единицы на чувашском языке: сут (продавать, торговать, енчек (мешочек для хранения.

Конспект прогулки «Золотая осень» с детьми подготовительной к школе группы Цель: Обобщить и систематизировать знания детей об осени. Задачи: Закреплять знания детей об осенних изменениях в природе. Формировать познавательно.

Обучение чувашскому языку в средней группе детского сада Обучение детей чувашскому языку с дошкольного возраста является ведущим средством полноценной реализации Закона Чувашской Республики «О.

Сценарий вечера-развлечения «Здравствуй, осень золотая» в подготовительной к школе группе КЛАЧКОВА ТАТЬЯНА МАКСИМОВНА МБ ДОУ Д/С №18 ПОС. ГИРЕЙ, ГУЛЬКЕВИЧСКИЙ Р-Н, КРАСНОДАРСКИЙ КРАЙ. СЦЕНАРИЙ ВЕЧЕРА-РАЗВЛЕЧЕНИЯ «ЗДРАВСТВУЙ,.